Molekularne podstawy zaburzeń psychicznych wywołanych stresem Molecular basis of stress-evoked psychiatric disturbances

Stres rozumiany jako konieczność zmierzenia się z wymaganiami stawianymi przez warunki środowiskowe pociąga za sobą aktywację układów neuronalnych i neurohormonalnych. Do najważniejszych należą ośrodkowe drogi monoaminergiczne (noradrenergiczna, dopaminergiczna, serotoninergiczna), układ limbiczny, układ współczulno-nadnerczowy, oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa, a także układ immunologiczny. Stopień pobudzenia tych układów decyduje o intensywności reakcji stresowej, a także konsekwencjach, jakie dla organizmu niesie ekspozycja na warunki stresowe. Stres chroniczny uważany jest za najbardziej szkodliwy, jednak jednorazowa ekspozycja na bodziec traumatyczny także powoduje głębokie zmiany w funkcjonowaniu omawianych układów. Zakłócenia reakcji neurohormonalnych spowodowane ekspozycją na stres mogą się utrzymywać przez wiele lat po zadziałaniu bodźca i stanowią podstawę rozwoju zaburzeń psychicznych, takich jak zespół stresu pourazowego. Zespół ten jest diagnozowany u weteranów i cywilnych ofi ar działań wojennych, a także ofi ar wypadków komunikacyjnych, gwałtów i napadów rabunkowych. Objawy charakterystyczne dla zespołu stresu pourazowego obejmują niekontrolowane nawracanie wspomnień o sytuacji traumatycznej, zaburzenia postrzegania, zmiany wzorca snu, napady lęku i depresję, a ich przyczyną są wywołane ekspozycją na stres zaburzenia funkcjonowania ośrodkowych układów monoaminergicznych, układu limbicznego i współczulno-nadnerczowego oraz osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej.